Bộ tranh dân gian Đông Hồ: Lễ trí - Nhân nghĩa - Vinh hoa - Phú quý

Tranh Lễ trí - Nhân nghĩa.

Tranh “Lễ trí” với hình ảnh em bé ôm rùa được thể hiện ước nguyện cầu chúc cho sự mạnh khỏe và sống lâu, kính cẩn, tôn trọng với người bề trên. Ngoài ra, còn có được cái “lễ” để ứng xử phải phép với mọi người, kính trên nhường dưới và cái “trí” giỏi giang thông minh, lanh lợi. Tranh này còn được gọi bằng một cái tên khác là “Gái sắc bế rùa xanh” với ý cầu cho bé gái lớn lên được xinh đẹp, nhu mì, hiền dịu, chăm chỉ, đảm đang.

Còn tranh “Nhân nghĩa” với hình ảnh em bé ôm cóc tía thể hiện ước nguyện cho cậu bé trai khi lớn lên sẽ trở thành người tài giỏi để có thể bảo vệ, đòi quyền lợi công bằng cho những người xung quanh. Từ “Nhân nghĩa” ấy chính là tình người, tình yêu thương cũng giống như chú Cóc: Tuy mình mẩy xấu xí nhưng dám cả gan kiện trời để đòi mưa cho dân làng. Tranh Nhân nghĩa vì vậy còn được gọi là tranh "Trai tài ôm cóc tía".

Tranh Vinh hoa - Phú quý.

Tranh “Vinh hoa” là hình ảnh em bé ôm gà trống. Con gà Trống lớn trong tiếng Hán đọc là “Đại Kê” đồng âm với “Đại Cát”. Tức là gặp được những niềm vui to lớn, những may mắn, tốt lành. Ngụ ý mang lời chúc đại cát, đại lợi đến với gia đình. Ngoài ra, Gà trống còn là biểu tượng cho lòng dũng cảm và năm đức tính đáng qúy của con người: Nhân – Nghĩa – Lễ – Trí – Tín. Cậu bé trai bụ bẫm ôm gà trống phía sau có chậu cúc nở hoa: Biểu hiện nguyện ước sinh sôi, mong muốn sinh được cậu bé trai khỏe mạnh. Sau này lớn lên sẽ thành người thành đạt, vinh hiển. Và người có đầy đủ 5 đức tính đáng quý như chú gà trống dũng mãnh.

Tranh “Phú quý” là hình ảnh em bé ôm con vịt với bông hoa sen (liên áp). Bức tranh bé gái ôm vịt với khuôn mặt tròn trĩnh, đáng yêu, nét mặt rạng rỡ tươi vui, khỏe khoắn. Thể hiện ước mong sinh được một bé gái dịu hiền, duyên dáng, thông minh, nhanh nhẹn. Con Vịt biểu tượng cho sự sung túc ấm no. Bông Sen phía sau tượng trưng cho sự trong trắng, thanh khiết, tinh khôi của bé gái. Mang phẩm chất đáng quý, thanh tao “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.

Ngày Tết treo những bức tranh trên mang ý nghĩa sâu sắc với mục đích chúc tụng, cầu may cho gia đình có cuộc sống giàu sang, con cái tròn đầy, có trai, có gái, là ước mơ bao đời nay của người dân lao động.