Nghè khu Trần

21/03/2025 07:30

(BNP) - Nghè khu Trần nằm trên đỉnh núi So (khu Trần, phường Hạp Lĩnh, thành phố Bắc Ninh) - là nơi thờ phụng đức Thánh “Thiên Quan Đống Vinh” đại vương, người có công đánh giặc Minh bảo vệ nền độc lập của dân tộc vào thế kỷ XV. Nghè khu Trần được xếp hạng là di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2015.

Theo các cụ cao niên, nguyên xưa Nghè là một ngôi miếu nhỏ, trong có ngai, bài vị của đức Thánh. Trước miếu là lăng mộ Thành Hoàng rất lớn được xây bằng gạch. Trong kháng chiến chống Pháp và thời kỳ hợp tác xã, khu vực Nghè đã bị xuống cấp nghiêm trọng, lăng mộ bị đào bới, cây cối bị chặt hạ, miếu cũng bị hư hỏng nặng. Năm 2012 - 2014, nhân dân địa phương đã cùng nhau tôn tạo lại Nghè thờ Thành hoàng trên khu đất cũ rất khang trang.

Theo thứ tự từ ngoài vào, đầu tiên là Nghi môn được làm bằng đá nguyên khối theo kiểu tứ trụ, hai trụ trong cao hơn hai trụ ngoài tạo thành ba lối đi; các mặt của thân trụ được chạm nổi hoa văn “tứ quý”; phía trên các trụ là hình lồng đèn, đỉnh trụ chạm 4 con phượng chụm đuôi vào nhau tạo thành hình trái dành.

Bình phong nằm trong cổng nghè khoảng hơn 2m, trấn lối đi giữa của cổng, làm theo dạng cuốn thư, chất liệu đá khối, trang trí chạm nổi đề tài truyền thống như: rồng chầu, mặt hổ phù, văn chữ Thọ, hoa dây… ở cả hai mặt. Qua bình phong là hai con voi đá trong tư thế phủ phục chầu vào nhau.

Từ nghi môn, qua bình phong, voi chầu là đến công trình chính của Nghè. Đó là một toà nhà kết cấu kiểu chữ Đinh gồm 1 gian 2 chái phía trước và 3 gian phía sau. Giữa toà nhà là lăng mộ Thành hoàng rất lớn được bo bởi những khối đá xanh, trang trí hoa văn khá cầu kỳ với những đề tài truyền thống “tứ linh, tứ quý”.

Trong khu vực Nghè còn có nhà khách 3 gian cũng mới được xây dựng năm 2014, là nơi đón tiếp khách và sắp lễ trước khi dâng hương.

Các công trình kiến trúc của di tích tuy mới được trùng tu, tôn tạo trong những năm gần đây nhưng đều được làm theo kiến trúc truyền thống (mái ngói đao cong, kết cấu cột sơn màu giả gỗ…), đặc biệt là phần trang trí trạm khắc trên các hạng mục kiến trúc (hương án, lăng mộ, bình phong, nghi môn…) được tạo tác khá cầu kỳ tinh xảo những đề tài truyền thống “tứ linh, tứ quý” với những nét chạm chau chốt, tỉ mỉ mang giá trị nghệ thuật cao.

M.B