Đến hội làng Diềm, nhớ về Thủy tổ Quan họ

Lễ rước ngai thờ, bài vị Vua Bà tại hội Diềm.

Truyền rằng, Vua Bà là con gái Hùng Vương, trong ngày du xuân dự hội cướp cầu, bỗng gặp cơn phong vũ, bà và các thị nữ giáng hạ xuống Viêm Xá. Bà ở lại giúp dân dựng làng lập xóm, dạy dân trồng lúa, trồng dâu nuôi tằm, dệt lụa. Bà còn sáng tác ra các câu ca, dạy dân hát, tổ chức vui chơi theo lề lối riêng. Cuộc sống của người dân nơi đây nhờ thế mà ấm no và hạnh phúc, đời sống tinh thần lúc nào cũng tươi vui với câu hát mượt mà đằm thắm. Từ đó, lề lối ca hát ở làng Diềm lan rộng khắp vùng, đời nối đời trao truyền, phát triển thành nghề chơi Quan họ - nghệ thuật vui chơi ca hát đặc sắc, riêng có của quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc.

Lễ hội làng Diềm thường được bắt đầu với nghi thức mở cửa đền Vua Bà. Ngày chính hội là mùng 6 tháng hai lịch âm nhưng từ chiều mùng 5, dân làng tổ chức lễ mở cửa đền và lễ dâng hương, lễ cầu mưa rửa đền. Theo tuần tự, dân làng tổ chức lấy nước ở giếng Ngọc trong đền làm lễ rước nước quanh làng, qua đình làng, đền Cùng rồi lại quay về đền Vua Bà. Sáng ngày mùng 6, dân làng làm lễ tế thần và bao giờ cũng có hát Quan họ thờ để ca ngợi công đức Vua Bà, cầu mưa thuận gió hoà cho mùa màng bội thu.

Đền Vua Bà - Thuỷ tổ Quan họ.

Trảy hội Diềm, người dân và du khách hòa mình trong một không gian được bao phủ đậm đặc chất Quan họ ngọt ngào, đằm thắm, mặn nghĩa đượm tình. Suốt những ngày diễn ra lễ hội, ngoài ao làng, cửa đình, cửa đền rồi vào sâu các ngõ ngách trong làng đến gia đình các nghệ nhân Quan họ đều vọng vang tiếng hát còn nguyên vẹn lối xưa. Say mê nhất là những canh hát thâu đêm theo giọng cổ lề lối vừa mẫu mực vừa sang trọng.

Sở dĩ, ở Diềm còn giữ gìn được những lối sinh hoạt văn hóa truyền thống đặc sắc như vậy là bởi vừa duy trì được các mối quan hệ giao lưu vốn có, vừa mở rộng giao lưu với Quan họ các làng lân cận nên vào ngày hội các bọn Quan họ trong vùng đến tham dự rất đông. Bên cạnh hoạt động ca hát Quan họ thì những trò chơi dân gian như thi đấu vật, cướp cầu, đánh đu… hay thưởng thức món bánh khúc thơm bùi giản dị cũng sẽ khiến du khách có thêm nhiều trải nghiệm cảm xúc khó quên.

Di tích đền Cùng giếng Ngọc thu hút đông đảo nhân dân, du khách tham quan, lễ bái.

Năm 2016, lễ hội làng Diềm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Trảy hội Diềm là dịp để du khách hành hương về với cội nguồn Thủy tổ Quan họ, khám phá cảnh sắc bình yên của ngôi làng Việt cổ, tham quan các di tích lịch sử văn hóa như đình Diềm, đền Cùng giếng Ngọc, chùa Hưng Sơn... được hòa mình vào không gian mùa xuân Kinh Bắc với những thanh âm trong trẻo, những lời ca, tiếng hát ngọt ngào, thiết tha, vương vấn của các nghệ nhân, liền anh, liền chị đến từ khắp các làng Quan họ trong vùng.