Gốm Kẻ mèn Luy Lâu - dòng gốm đỏ tinh hoa đất Việt

Nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa hoàn thiện các chi tiết tác phẩm rồng thời Lý.

Sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống làm gốm, từ nhỏ nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa, khu phố Mãn Xá Tây, phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành đã sớm được làm quen với bàn xoay và chuốt những sản phẩm gốm đơn giản, tình yêu với nghề truyền thống của cha ông cũng bắt đầu từ đó. Với mong muốn phục dựng và phát triển làng nghề gốm của quê hương, năm 2019, nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa về mở xưởng gốm và thành lập Công ty TNHH Gốm Kẻ mèn Luy Lâu.

Theo nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa: Gốm Kẻ mèn Luy Lâu là dòng gốm cổ xưa bậc nhất tại Việt Nam với các sản phẩm độc đáo và hấp dẫn bởi những sắc thái cổ điển của chất liệu không trộn lẫn với những dòng gốm đang có, lại rất hiện đại về phong cách tạo hình. Nét đặc trưng của dòng gốm này là làm hoàn toàn thủ công bằng sự sáng tạo của đôi bàn tay tài hoa và con mắt thẩm mỹ của người nghệ nhân; men gốm được làm từ nguyên liệu thân cây dâu ở vùng Dâu - Keo và không sử dụng hoá chất.

Nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa hướng dẫn người thợ hoàn thiện các sản phẩm gốm.

Để làm nên một sản phẩm gốm Kẻ mèn Luy Lâu đẹp và chất lượng cần chú trọng vào các yếu tố đất, men và nhiệt độ nung. Trong đó, đất sét để làm gốm được lấy tại ngay khu phố Mẫn Xá Tây bởi đây là loại đất sét có chất nhựa tốt, độ cứng cáp, chắc chắn, sau khi mang về sẽ tiến hành ủ từ 03 tháng trở lên. Đất sét sau khi ủ sẽ trải qua các công đoạn tước đất, sang đất, làm đất thô, be, nhào nặn để tạo ra thành phẩm rồi mang vào lò nung bằng gas trong thời gian 02 ngày với nhiệt độ khoảng 1.300 độ C.

Hiện nay, gốm Kẻ mèn Luy Lâu gồm 02 dòng sản phẩm chính là gốm dân dụng và các sản phẩm gốm nghệ thuật. Trong đó, các sản phẩm như: gạch gốm chữ vạn; lọ lộc bình được đắp nổi hình ảnh phố cổ, cảnh sinh hoạt dân gian các làng nghề Việt Nam; tượng điêu khắc đầu rồng cách điệu thời Lý rất được ưa chuộng và được sử dụng trong các công trình văn hoá, tâm linh tại nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước. Bình quân doanh thu của Công ty đạt 01 tỷ đồng/năm, tạo việc làm thường xuyên cho 03 - 04 thợ chính với mức lương từ 10 - 15 triệu đồng/người/tháng.

Các sản phẩm gốm Kẻ mèn cầu kỳ đến từng chi tiết.

Với những kết quả đạt được, năm 2022, nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa vinh dự được Hội Nghệ nhân và thương hiệu Việt Nam chứng nhận là “Nghệ nhân Quốc gia”.

Đăng ký tham gia Chương trình mỗi xã, phường, thị trấn một sản phẩm tỉnh Bắc Ninh (OCOP) năm 2023, nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa mong muốn các cơ quan chức năng, địa phương hỗ trợ, tạo điều kiện về quỹ đất và kinh phí để Công ty mở rộng cơ sở sản xuất, đồng thời, quảng bá rộng rãi về thương hiệu sản phẩm gốm Kẻ mèn Luy Lâu để mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước, tạo tiền đề xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Nghệ nhân Nguyễn Đăng Nghĩa cũng mong muốn cơ sở sản xuất gốm của mình sẽ là nơi dạy nghề, truyền lửa cho các thế hệ trẻ để nối tiếp, gìn giữ và bảo tồn không để nghề gốm Kẻ mèn Luy Lâu bị mai một, lãng quên.