Nghệ nhân tích cực truyền dạy dân ca Quan họ

14/11/2018 11:00

(BNP) – “Quan họ như mạch máu chảy trong người, như hơi thở mỗi ngày, nên tôi sẽ hát, sẽ truyền dạy đến khi nào cạn sức mới thôi”. Đó là tâm sự của Nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm, thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, thành phố Bắc Ninh, khi bà vừa được nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh vì có nhiều thành tích trong hoạt động truyền dạy Quan họ.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm trong một buổi dạy hát Quan họ tại Trường THCS Hòa Long (thành phố Bắc Ninh.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm sinh năm 1959 tại làng Diềm, bà là thế hệ thứ 2 trong gia đình yêu Quan họ trong vùng. Hiện nay, đời cháu nội bà là thế hệ thứ 4 tiếp tục duy trì và dành tình cảm đặc biệt cho dân ca Quan họ. Trải lòng về mối lương duyên Quan họ, bà Thềm cho biết: May mắn được sinh ra tại cái nôi Quan họ làng Diềm, tuổi thơ của tôi gắn liền với những câu hát, lời ru của ông bà, cha mẹ trong những buổi chơi Quan họ, theo bà, theo mẹ ra đồng cũng ca Quan họ. Cứ thế chất Quan họ ngày càng ngấm dần, ăn sâu vào tiềm thức và trở thành niềm đam mê ca hát tự lúc nào, để đến sau này, tình yêu, niềm đam mê đó cứ lớn dần, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của tôi.

Trải qua những thăng trầm của một thời gian khó của đất nước, khi mà người người mải lo làm kinh tế, thì những câu Quan họ đang dần bị lắng xuống và mai một đi. Là người con quê hương, không nỡ chứng kiến những câu Quan họ cổ chìm sâu vào quên lãng, bà là một trong số những người đã dành nhiều tâm sức để chung tay giữ gìn di sản đặc biệt Quan họ đang ngày bị mai một ấy.

Năm 1990 – 1991, bà tham gia vào CLB Quan họ Viêm Xá, tích cực tham gia các hoạt động của CLB. Những lúc nông nhàn, căn nhà của bà Thềm đã trở thành nơi tập trung của những người yêu Quan họ trong vùng, đến đây, họ cùng nhau học hát, giao lưu, hướng dẫn nhau những lời khó trong Quan họ cổ, làm dịu lắng, vơi đi những nhọc nhằn của cuộc sống và làm phong phú đời sống tinh thần, phục vụ các nhiệm vụ chính trị của địa phương. Lâu dần, chất giọng Quan họ được rèn rũa đạt được đến giọng chuẩn theo tiêu chí “vang, rền, nền, nảy”, bà thực hiện nhiệm vụ của một người yêu Quan họ, đó là tiếp tục truyền dạy cho các lớp kế cận, đặc biệt là những em thiếu nhi.

Hiện nay, bà là thành viên của 3 CLB Quan họ: CLB Quan họ Viêm Xá, CLB Quan họ thành phố Bắc Ninh và CLB Quan họ tỉnh Bắc Ninh. Hàng năm, tích cực tham gia biểu diễn Quan họ phục vụ hội làng Diềm, nhiệt tình giới thiệu tới các đoàn du lịch về lịch sử, phong tục tập quán của người Kinh Bắc xưa cũng như giới thiệu văn hóa ứng xử của người Quan họ.

Khi tỉnh Bắc Ninh có chủ trương đưa dân ca Quan họ vào giảng dạy trong các trường học, bà được nhiều trường học mời về truyền dạy Quan họ cho nhiều thế hệ học sinh, đặc biệt là có cả những đơn vị là cái nôi đào tạo nghệ thuật truyền thống như Trung tâm Văn hóa thể thao huyện Yên Phong, Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh, Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh... Ngoài ra, còn dạy hát cho các cán bộ, nghệ sĩ của phòng Trưng bày Viện Âm nhạc Việt Nam tại Hà Nội. Hơn nữa, bà còn tham gia giao lưu và truyền dạy dân ca Quan họ 1 buổi/tuần trên sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam.

Năm 2009, bà Thềm cùng với các nghệ nhân trong tỉnh tham gia chương trình “Giao lưu Âm nhạc truyền thống Việt Nam – Thụy Điển”. Năm 2010, tham gia biểu diễn phục vụ Hội nghị quốc tế do Hội đồng Âm nhạc truyền thống thế giới (ICTM) và Viện Âm nhạc Việt Nam tổ chức tại Hà Nội. Năm 2012, bà cùng với Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh tham gia biểu diễn, giao lưu văn hóa tại Cộng hòa Pháp và tại thành phố Đà Lạt. Tháng 1/2013, tham gia dạy hát Quan họ cho người nước ngoài phục vụ chương trình người ngoại quốc ăn Tết Việt do VTV6 tổ chức…

Nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm đã bước vào tuổi 60 với hơn 40 năm gắn bó và trưởng thành với dân ca Quan họ, dù đã đạt được nhiều giải thưởng tại các kỳ liên hoan, hội diễn do Trung ương và tỉnh tổ chức, vậy nhưng, với người phụ nữ ấy, thành công lớn nhất chính là việc có hơn 20 năm gắn bó với công tác truyền dạy Quan họ cho các thế hệ. Hiện nay, với vai trò là thành viên của 3 CLB Quan họ, bà cùng với các thành viên trong CLB Quan họ thường xuyên tổ chức giao lưu giữa các làng Quan họ trong tỉnh, tạo điều kiện cho các làng Quan họ học hỏi, trao đổi kinh nghiệm; tiếp tục phối hợp cùng các cơ quan, đơn vị tham gia truyền dạy Quan họ phục vụ những người có nhu cầu học Quan họ, đồng thời, mở các lớp học truyền dạy Quan họ miễn phí cho các cháu thiếu nhi trong thôn, xã vào các buổi tối tại nhà, qua đó, đóng góp tích cực vào công tác sưu tầm, gìn giữ, bảo tồn và phát triển dân ca Quan họ trong cuộc sống đương đại.

Ghi nhận những đóng góp của bà trong việc bảo tồn và phát huy giá trị dân ca Quan họ, nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen vì có thành tích xuất sắc đóng góp cho thành công trong chương trình “Giao lưu âm nhạc truyền thống Việt Nam – Thụy Điển”; Bằng khen đã có đóng góp trong quá trình xây dựng hồ sơ trình UNESCO ghi danh dân ca Quan họ Bắc Ninh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; UBND tỉnh vinh danh là Nghệ nhân dân ca Quan họ Bắc Ninh. Mới đây, bà là 1 trong số những cá nhân tiêu biểu xuất sắc được Chủ tịch UBND tỉnh khen thưởng đột xuất tại phiên họp thường kỳ tháng 10/2018 của UBND tỉnh./.
H.H