Nhà thờ và phần mộ Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ

14/08/2023 08:00

(BNP) - Nhà thờ và phần mộ Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ (xã Đại Đồng, huyện Tiên Du) là nơi lưu niệm danh nhân văn hóa tiêu biểu - Hình bộ Thượng thư Nguyễn Đương Hồ, một vị quan rất mực tài ba liêm khiết và đạo đức. Đây là di tích danh nhân khoa bảng của dòng họ, của địa phương và đất nước nhằm phát huy và giáo dục truyền thống khoa bảng cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.

Lối vào Nhà thờ Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ.

Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ sinh năm 1657, hiệu Phú Hồ, là học trò của trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính - khoa thi Đinh Sửu năm 1637. Năm 27 tuổi đỗ thứ 7 kỳ thi hội. Vào thi Đình đỗ đệ các Tiến sĩ xuất thân, Đệ Nhất danh (Hoàng giáp) khoa Quý Hợi, niên hiệu Chính Hòa 4, đời vua Lê Hy Tông (1683). Ông làm quan đến chức Thượng thư bộ hình, Thiếu bảo tước Phúc Quận công. Ông mất năm Canh Thân, niên hiệu Vĩnh Hựu 6 (1740), thọ 84 tuổi.

Nhà thờ có mặt bằng kiến trúc chữ Nhất.

Bia ghi danh Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ.

Nhà thờ được khởi dựng từ thế kỷ XVIII, là nơi ở lúc sinh thời của Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ (kể cả khi ông về trí sĩ). Sau khi ông mất, ngôi nhà trở thành nơi tưởng niệm, thờ phụng ông.

Gian thờ chính của Nhà thờ.

Thiếu báo từ đường đặt tại Nhà thờ.

Năm 1880 do loạn lạc, di tích bị đốt cháy lần 1. Sau đó cụ Nguyễn Đương Hiệu, đời thứ 12 cho xây dựng lại. Vào năm 1949 trong kháng chiến chống Pháp, nhà thờ bị đốt cháy lần 2. Đến năm 1950 và 1972, nhà thờ được tu sửa lại và đến năm 2017, nhà thờ được trùng tu toàn bộ với quy mô như hiện nay.

Hệ khung chịu lực bằng gỗ. 

Hiện nay, nhà thờ nằm ở xóm Phan, phía Tây của làng. Phía trước giáp đường liên thôn và ao của di tích. Xung quanh giáp khu dân cư. Mộ của Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ được đặt ở khu mả Ngò đầu làng.

02 ngai, chất liệu gỗ, thế kỷ XX-XXI.

Nhà thờ có mặt bằng kiến trúc chữ Nhất, xây dựng theo kiểu “bình đầu bít đốc tay ngai”. Hệ khung chịu lực bằng gỗ, 6 bộ vì tạo thành 5 gian, mỗi bộ vì 4 hàng chân cột, 2 bộ vì gian giữa trốn cột cái phía trước. Bộ vì “thượng chồng rường hạ kẻ ngồi”, tiền kẻ hậu bẩy. Phía trước để hiên, mở cửa 3 gian giữa, 2 hồi xây kín trổ cửa sổ hình chữ Thọ tròn.

Mộ của Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ được đặt ở khu mả Ngò đầu làng.

 

Bên trong khu mộ Tiến sĩ Nguyễn Đương Hồ.

Trải thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn được con cháu trong gia tộc giữ gìn tôn tạo ngày một khang trang, tố hảo. Vào ngày giỗ cụ Nguyễn Đương Hồ, dòng họ tổ chức trao thưởng cho các cháu trong dòng họ có thành tích cao trong học tập.

Di tích đã được xếp hạng cấp Quốc gia năm 1990.

A.T