Độc đáo “Lễ xôi - gà” nhập đình tại khu phố Nghi Khúc

Xôi gà tế lễ tại đình trước khi mang ra dự thi.

Lễ hội làng Bưởi Cuốc xưa (nay là khu phố Nghi Khúc) diễn ra vào ngày mồng 04/2 âm lịch hàng năm, có lệ thi xôi - gà trình thánh tuổi 50. Gia đình nào trong khu có người đến tuổi 50 phải trình xôi, gà sẽ được dân làng báo trước 01 năm để chuẩn bị nuôi gà.

Gà dự thi phải được tạo thế và ngậm hoa.

Gà cúng dâng vào đình phải được lựa chọn kỹ càng, gà trống có trọng lượng từ 4,5kg trở lên, mào đỏ, móng sắc nhọn, thường là giống gà Hồ, gà Đông Tảo, gà lai Pháp… Khi thịt gà mang ra đình lễ thánh yêu cầu phải có chuyên môn từ lúc cắt tiết cho đến vặt lông và mổ phải cẩn thận không để trầy xước da và bất kể bộ phận nào của gà, rồi khâu lại các vết cắt tiết và mổ, dùng các thanh tre lạt buộc cố định để gà đứng được, rồi mới cho vào xoong, đun nước sôi dội từ đầu xuống, khi nước ngập đun nước sôi lăn tăn, tắt bếp ngâm gà từ 6 - 8 tiếng mới vớt ra, cho đứng trên mâm, cởi hết tre lạt.

Gà có thế đẹp, đứng vững sẽ được chọn.

Gà đạt giải sẽ được đặt lên vị trí đầu.

Bên cạnh gà, xôi dâng lên lễ thánh cũng được làm cẩn thận, gạo nấu xôi phải là gạo nếp cái hoa vàng dẻo thơm, đem vo gạo đến trong nước rồi đem ngâm và đãi sạch mới nấu thành xôi. Khi bày lên mâm xôi phải có bề mặt mịn, không có vết nứt và có màu trắng tinh, đáp ứng từ 15 - 20kg một mâm xôi.

Mâm lễ xôi được đồ bằng gạo nếp cái hoa vàng dẻo thơm.

Xôi đạt giải được thưởng một quả cau, một lá trầu.

Sau khi tế lễ tại đình, lễ xôi - gà sẽ được mang ra sân đình dự thi. Người chấm thi lấy tuổi 54 của làng cùng người có chuyên môn. Tiêu chuẩn xôi phải trắng, mặt phẳng một màu từ trên xuống dưới, bốn mâm xôi sẽ lấy một giải, tất cả đồng giải Nhất.

Gà đạt giải sẽ được chặt tại chỗ để kiểm tra độ chín.

Tiêu chuẩn gà đạt giải phải đứng trên mâm không đổ, màu da vàng, hai cánh thẳng, đầu mỏ không chổng lên, không chúc xuống, không thiếu bộ phận nào của cơ thể con gà, nếu thiếu sẽ bị loại ngay, đến khi chặt gà kiểm tra nếu gà bị đỏ cũng bị loại. Mỗi mâm xôi, gà được giải, nhà đình sẽ thưởng một quả cau, một lá trầu và một chữ “Lộc”.

Chủ nhân của các mâm lễ xôi - gà đẹp nhất được trao quà và tôn vinh tại đình.

Tương truyền rằng, những người được giải xôi, gà làm ăn phát đạt, hạnh phúc viên mãn. Lễ hội đình Phú Lộc Xuân Ất Tỵ năm 2025 có 08 gà, 06 xôi đồng giải Nhất.

Lãnh đạo phường An Bình trao danh hiệu “Nghề truyền thống làm đậu Nghi Khúc” cho khu phố Nghi Khúc.

Nhân dịp này, khu phố Nghi Khúc tổ chức Lễ đón nhận Quyết định số 71/QĐ-UBND ngày 07/3/2024 của Chủ tịch UBND tỉnh về công nhận danh hiệu “Nghề truyền thống làm đậu Nghi Khúc”.