Đình làng Đìa
Thôn Đìa vốn có tên chữ là “Bồng Trì” là một làng cổ rất lớn theo kiểu “nhất xã nhị thôn” gồm hai thôn Đìa Trên và Đìa Dưới, vào cuối thời Nguyễn thuộc tổng Nhân Hữu, nay thuộc xã Bình Dương, huyện Gia Bình. Bề dày lịch sử, văn hiến của làng Đìa được kết tinh phản ánh ở ngôi đình làng.
Ảnh minh họa (nguồn internet).
Đình làng Đìa vốn được khởi dựng từ lâu đời, đến thời Nguyễn được trùng tu tôn tạo và còn để lại dấu ấn ở hậu cung trên câu đầu với dòng chữ Hán “Tự Đức thập nhị niên” (1859). Trong kháng chiến chống Pháp, ngôi đình bị tiêu thổ; năm 1992, được dân làng phục dựng lại; đến năm 2000, tiếp tục tu bổ tôn tạo và mang dáng vẻ truyền thống.
Hiện đình làng Đìa nằm ở giữa làng, là toà đại đình có kiến trúc kiểu chữ “Đinh” gồm tiền tế với các lớp mái ngói đao cong. Bộ khung gỗ được chạm khắc trang trí “tứ linh, tứ quý” và hoa lá cách điệu nghệ thuật. Căn cứ vào tấm bia thần tích và bản “thần tích” chữ Hán có niên đại Vĩnh Hựu 6 (1740) thì người được thờ tại đình làng là hai vị nhiên thần bản xã có tên huý “Cấn” và “Liệt” có công phù giúp Hai Bà Trưng đánh giặc Hán.
Đình làng Đìa còn bảo lưu được nhiều tài liệu cổ vật quý giá như sau: bia đá có tên “Phả lục bi ký” niên đại “Duy Tân 9”, ghi khắc lại bản Thần tích của đình làng; bản Thần phả chữ Hán niên đại Vĩnh Hựu 6 (1740); bản “Thần tích thần sắc” được kê khai năm 1938, cho biết về lai lịch công trạng của Thành hoàng làng, những ngày sự lệ của đình làng và thông tin về 5 đạo sắc phong của người được thờ với các niên đại: “Tự Đức 6”, “Tự Đức 33”, “Đồng Khánh 2”, “Duy Tân 3”, “Khải Định 9”; bản Hương ước được Lý trưởng kê năm 1944; các bia đá có tên và niên đại như sau: bia có tên “Hậu thần bia ký” niên đại Tự Đức 5 (1852), bia có tên “Hậu tự bi ký” niên đại Tự Đức 16 (1863), bia có tên “Văn chỉ tòng bi ký” niên đại thời Nguyễn (đây là một trong những tấm bia thứ 3 của Văn chỉ của tổng Nhân Hữu).
Đình thôn Đìa là công trình văn hóa tín ngưỡng cộng đồng gắn liền với bề dày lịch sử, văn hiến của cộng đồng làng xã nơi đây. Đình còn bảo lưu được những di sản văn hóa vật thể là những cổ vật quý như thần phả, sắc phong, bia đá và di sản văn hóa phi vật thể như truyền thuyết, tín ngưỡng, lễ hội, không những đã phản ánh bề dày lịch sử, văn hiến của quê hương, mà còn góp phần làm nên văn hiến xứ Kinh Bắc - Bắc Ninh.
Với những giá trị trên, đình làng Đìa được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hoá theo Quyết định số 1489/QĐ-UBND của UBND tỉnh năm 2009.