Tục kết “Chạ” Khả Lễ - Bái Uyên của vùng Kinh Bắc

01/12/2017 11:29

(BNP) - Theo những sử liệu nghiên cứu về văn hóa các làng Việt cổ vùng Kinh Bắc xưa, tục lệ kết “Chạ” giữa các làng, xóm có chung một nguồn nước, một cánh đồng hoặc cùng nhau xây dựng quy ước trong việc dựng làng, lập ấp đánh đuổi kẻ gian, giữ yên làng xóm... hoặc thờ chung một Thành hoàng làng, được xem là một trong những nét đẹp văn hóa truyền thống của vùng Kinh Bắc – Bắc Ninh.

 

Từ xa xưa người làng Sẻ, nay là thôn Khả Lễ, phường Võ Cường, thành phố Bắc Ninh đã kết “Chạ” với làng Bưởi, thôn Bái Uyên, xã Liên Bão, huyện Tiên Du do cùng thờ chung Thành hoàng làng.
Trong cuộc kháng chiến ba lần chống quân Nguyên Mông, dân thôn Khả Lễ đón ba vị dũng tướng của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn là Chính Trực, Nghiêm Trị và Quảng Pháp - người xã Thụy Hậu, huyện Lương Giang, phủ Thiệu Thiên đạo Thanh Hoa (Thanh Hóa ngày nay) về mở trại đóng quân trên núi Sẻ (thuộc địa phận thôn Khả Lễ và thôn Bái Uyên), cùng người bản trang xây dựng đồn sở; giúp dân khai khẩn đất hoang, mở làng lập ấp, sẵn sàng ứng phó với quân Nguyên. Khi ba ông hóa vào ngày 24/11 âm lịch, dân bản trại Khả Lễ làm tấu biểu tâu lên triều đình, nhà vua đã phong tặng ba ông làm Trung Đẳng Thần và được người Khả Lễ, Bái Uyên tôn thờ làm Thành hoàng làng.
Theo tập tục, người làng Sẻ đón “Chạ” Bái Uyên vào hội Đình đám, tức ngày giỗ Thánh 24/11 âm lịch và ngày hội làng mùng 6 Tết Nguyên đán hàng năm. Người làng Bưởi tổ chức đón “Chạ” Khả Lễ vào ngày hội Đình mùng 5/12 và hội làng 13 tháng Giêng âm lịch. Vào ngày hội, hai bên đón rước nhau ở Điếm đầu làng và dừng kiệu ở núi Sẻ để cùng dự tiệc rước rồi về đình làng vào hội Tế. Sau khi hoàn tất các nghi lễ, hai làng mời nhau ăn giải cỗ chạ rồi về nhà các ông bà trùm chơi quan họ, ca hát thâu đêm.
Trải qua những thăng trầm của lịch sử, tục kết “Chạ” giữa Khả Lễ và Bái Uyên hiện vẫn được bảo tồn gìn giữ và phát huy. Theo nhịp sống thời công nghiệp hóa, hiện đại hóa, việc đón tiếp đơn giản hơn, song vẫn giữ được sự trang trọng, đầm ấm thể hiện tình đoàn kết gắn bó giữa “Chạ anh Chạ em”.

 

B.M