Đảm bảo chất lượng trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng

Trợ giúp viên pháp lý tư vấn pháp luật cho người được TGPL.

Bà Phan Thị Thu Hương, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm cho biết: Năm 2018 là năm Luật TGPL 2017 có hiệu lực thi hành, có nhiều điểm mới so với Luật TGPL năm 2006 như mở rộng đối tượng được TGPL, nhất là quy định rõ trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc phối hợp tạo điều kiện cho người được TGPL được hưởng quyền TGPL, tạo điều kiện cho người thực hiện TGPL tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật. Thời gian qua, Trung tâm tích cực tham mưu cho Sở Tư pháp (cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng) ban hành Kế hoạch hoạt động của Hội đồng đảm bảo 100% các đối tượng thuộc diện được TGPL khi có yêu cầu.

Theo quy định của Luật TGPL 2017, đối tượng mở rộng được TGPL gồm người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi và người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo. Cùng với đó, áp dụng điều kiện có khó khăn về tài chính đối với 08 đối tượng gồm: Người khuyết tật; nạn nhân trong các vụ bạo lực gia đình; nạn nhân của hành vi mua bán người; người nhiễm HIV… Để đảm bảo tất các các đối tượng thuộc diện được TGPL khi có yêu cầu, Trung tâm đã tích cực tham mưu triển khai các biện pháp phối hợp thực hiện với các cơ quan liên quan trong việc giới thiệu, đề nghị cử người tham gia đại diện, bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng trong từng giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử để rà soát, xác định đối tượng được TGPL, ra quyết định cử người thực hiện TGPL theo quy định.

Nhờ có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành thành viên của Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng (Sở Tư pháp, Công an, Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân…), trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, Trợ giúp viên pháp lý luôn được các cơ quan tiến hành tố tụng tạo điều kiện thực hiện TGPL. Hội đồng xét xử luôn đảm bảo về mặt thời gian tham gia tranh tụng dân chủ theo tinh thần cải cách tư pháp, qua đó, nâng cao chất lượng tranh tụng, đối đáp với đại diện Viện kiểm sát giữ quyền công tố để làm rõ bản chất vụ việc, giúp Hội đồng xét xử có cơ sở để xem xét, ra bản án, quyết định công tâm, khách quan, đúng người, đúng tội. Nhiều vụ việc do Trợ giúp viên pháp lý tham gia tố tụng đã bào chữa, bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền và nghĩa vụ liên quan, hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp không vô tư, khách quan trọng hoạt động tố tụng. Đồng thời, làm giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, dân sự, chuyển tội danh theo hướng có lợi cho người bị buộc tội… bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của người được TGPL, giáo dục, góp phần cải tạo, răn đe và phòng ngừa tội phạm…

Bên cạnh đó, Trung tâm đã tích cực cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được TGPL theo quy định của Luật TGPL, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Thường xuyên đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền về quyền của người được TGPL, tổ chức và người thực hiện TGPL, các quy định về TGPL trên Cổng Thông tin điện tử của Sở Tư pháp; in cấp phát tờ gấp pháp luật, đơn và biểu mẫu TGPL, lắp đặt các bảng thông tin, hộp thư TGPL tại các cơ quan tiến hành tố tụng, nhà tạm giam, tạm giữ và đặt biển tên Trợ giúp viên pháp lý tại Tòa án nhân dân các cấp theo đúng chức năng, nhiệm vụ về TGPL.

Nhằm bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL trong hoạt động tố tụng, Trung tâm đã thực hiện việc giao chỉ tiêu tham gia tố tụng cụ thể cho từng Trợ giúp viên pháp lý theo chỉ tiêu vụ việc của Cục TGPL, qua đó nâng cao chất lượng cũng như trách nhiệm của từng Trợ giúp viên pháp lý trong quá trình tham gia tố tụng, đồng thời trở thành công cụ hiệu quả trong việc quản lý Nhà nước về trợ giúp pháp lý ở địa phương.

Tính từ đầu năm 2018 cho đến tháng 6/2020, Trung tâm đã trực tiếp tư vấn pháp luật tại trụ sở cho 102 vụ việc; cử trợ giúp viên tham gia tố tụng 299 vụ việc thuộc các lĩnh vực hình sự, dân sự, hôn nhân gia đình… cho các đối tượng là người có công, người nghèo… Mỗi năm tại mỗi huyện, thị xã, thành phố Trung tâm phối hợp tổ chức từ 1 – 2 buổi truyền thông TGPL để tuyên truyền, phổ biến, tư vấn pháp luật trực tiếp cho bà con nhân dân.

Để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác TGPL trong hoạt động tố tụng, thời gian tới, Trung tâm tiếp tục đẩy mạnh truyền thông về TGPL; tăng cường phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng, đảm bảo 100% các đối tượng thuộc diện TGPL được TGPL theo quy định. Chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tinh thần phục vụ nhân dân cho đội ngũ cán bộ thực hiện TGPL, qua đó đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ TGPL trong giai đoạn hiện nay.