Đình làng Kim Thao

Hát Quan họ trên thuyền được coi là nét văn hóa truyền thống trong lễ hội ở Bắc Ninh (Nguồn: Internet).

Hiện đình làng Kim Thao nằm ở trung tâm làng, quay theo hướng Nam, trong khuôn viên rộng 1.102m2, phía trước có ao làng rộng rãi, phía sau và hai bên đình là đường làng.

Ngôi đình có bình đồ kiến trúc hình chữ Đinh, gồm tòa Đại đình 3 gian 2 chái, nối phía sau là 3 gian Hậu cung. Tòa Đại đình xây dựng khá lớn với hệ thống 24 cột trụ, 4 bộ vì theo lối kẻ trường con chồng, tiền bẩy hậu bẩy. Mặt trước mở cửa bức bàn, ba gian giữa theo kiểu thượng song hạ bản, hai gian chái hồi để cửa chữ nhật cân xứng. Mái đình lợp ngói mũi trên nóc và bờ dải trang trí hoa chanh chạy xuống bốn góc đao tạo dáng thanh thoát nhẹ nhàng, hai bên nóc đình đắp hình hai con kìm mạnh mẽ chầu nhau. Trang trí kiến trúc của toà Đại đình tập trung ở những đầu bẩy trang trí rồng mây chạm nổi, con chồng vì nóc trang trí rồng chầu, hổ phù. Những bức cốn trang trí tứ linh: long, ly, quy, phượng với nhiều họa tiết, hoa văn sinh động. Ở đầu dư chạm thủng hình rồng có những hoa văn nét mác rất đẹp. Nghệ thuật chạm khắc trong đình Kim Thao rất tinh tế theo lối chạm nổi thể hiện những chủ đề tứ linh, hoa lá mang đặc trưng nghệ thuật của hai thời Lê-Nguyễn.

Tòa Đại đình có kích thước dài 20,50m, rộng 10,35 gồm 6 hàng cột ngang và 4 hàng cột dọc, khung gỗ lim chắc khoẻ. Các cột gian giữa đều được đặt trên một chân cột bằng đá nguyên khối, được các nghệ nhân xưa gọt đẽo công phu theo kiểu hình bầu, có các tràng hạt xung quanh. Gian giữa là nơi tôn nghiêm được trang trí bức cửa võng sơn son thếp vàng rực rỡ, chạm thủng với đề tài tứ linh tứ quý. Ở giữa phía trên có chữ “Thánh cung vạn tuế”, phía bên trong là bức hoành phi lớn đề 4 chữ “Bảo quốc hộ dân”, “Cao minh”, “Phú quý họ khang ninh”, phía dưới là hương án, trên bài trí các đồ thờ như đỉnh đồng, hạc đồng, nến đồng, bát hương, song bình…

Các cột ở gian giữa treo các bộ câu đối, trong đình còn có bài “Thông mục lục” được viết bằng chữ Nôm khá đẹp có niên đại khoảng thời Lê thế kỷ XVIII trong một bảng gỗ, xung quanh được bó viền, sơn son, có kích thước dài 1,80m, rộng 0,60m, xưa được treo ở gian giữa của đình. Bài Thông mục lục này thường được đọc trong những ngày làng vào đám.

Phía trước gian giữa là hệ thống cửa bức bàn, được đặt trên một ngưỡng cửa bằng đá liền khối chạy dọc hết gian giữa ở phía trước, ngưỡng cửa này có mộng gắn liền với 2 chân tảng của cột hiên.

Phía sau Đại đình là Hậu cung được nối tiếp bằng hệ thống kẻ góc và ngăn cách bằng hệ thống cửa ván ghép. Hậu cung gồm 3 gian kiến trúc vì theo kiểu kẻ chuyền giá chiêng rộng 7,8m, sâu 9m, hiện trên câu đầu phía trước Hậu cung còn ghi rõ dòng niên đại trùng tu: (Hoàng triều Thành Thái Quý Mão niên quý đông cát nhật trùng tu) “Nghĩa là đình được trùng tu vào ngày đẹp cuối mùa đông năm Quý Mão thời vua Thành Thái-1903”.

Bên trong Hậu cung được bài trí 3 ngai thờ đặt trên bệ gạch, phía trước là 3 mâm bồng, đài, nến, long đình… tất cả các hiện vật này đều có niên đại thời Lê-Nguyễn.

Phía trước sân đình có kích thước rộng rãi được lát bằng gạch, phía ngoài là hệ thống cửa tam quan được xây dựng bằng các cột trụ lồng đèn, bên ngoài và bên trong được trang trí các con vật linh khá đẹp, tạo cho không gian đình thêm uy nghi và bề thế.

Đình làng Kim Thao hiện còn khá vững chắc, các công trình kiến trúc thường xuyên được tu bổ, các tài liệu, hiện vật và đồ thờ bảo quản tốt, nhân dân có ý thức bảo tồn và tôn tạo di sản của quê hương. Công trình này mãi mãi là niềm tự hào của nhân dân địa phương, trung tâm tín ngưỡng văn hóa, nơi bảo tồn các tài liệu, hiện vật và duy trì những phong tục tập quán của quê hương.

Với những giá trị cơ bản trên, đình làng Kim Thao đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ra Quyết định 310/QĐ-BVHTTDL ngày 26/1/2011 xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia.