Lá dong gói bánh chưng ngày Tết

Tục gói bánh chưng ngày Tết đã trở thành nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, được lưu truyền qua nhiều thế hệ người Việt, thể hiện nét đẹp của nền văn minh lúa nước. Mỗi khi Tết đến Xuân về, người người, nhà nhà lại gói bánh chưng ăn Tết, dâng bánh lên bàn thờ tổ tiên.

Mỗi dịp Tết đến, xuân về, lá dong là nguyên liệu không thể thiếu để gói bánh chưng, giúp bảo quản bánh, tạo nên màu xanh tươi bắt mắt và hương thơm đặc trưng. Hàng năm, cách Tết âm lịch khoảng 15 - 20 ngày, các thương lái đã lên các tỉnh miền núi phía Bắc như: Cao Bằng, Tuyên Quang, Thái Nguyên... để mua lá dong về phục vụ nhu cầu của người dân trong dịp Tết.

Là người buôn bán lá dong hàng chục năm qua, năm nào bác Nguyễn Thị Dung, khu phố Dương Lôi, phường Tân Hồng, thành phố Từ Sơn cũng chủ động nguồn lá để phục vụ người dân từ trước ngày ông Công, ông Táo (23 tháng Chạp âm lịch). Nhìn chung năm nay nguồn cung, giá cả ổn định, dao động từ 100.000 - 120.000đ/1 bó 100 lá dong.

Người ta thường chọn loại lá bánh tẻ (lá chưa già nhưng cũng không quá non), bởi lá bánh tẻ thường mềm dẻo hơn các loại lá khác. Để gói bánh thường dùng các lá to đều nhau, không bị rách, có màu xanh đậm, cuống nhỏ.

Trước khi gói, cần đem rửa sạch rồi tráng qua nước sôi thì lá dong sẽ dẻo, khi gói không bị rách. Để có thể chọn được lá dong tươi, cần phải quan sát kĩ phần bên ngoài của lá. Lá phải tươi, có độ dai tốt, không bị giòn. Nên chọn loại lá bánh tẻ còn nguyên vẹn, lá có màu xanh đậm, phiến lá to vừa phải để có thể gói trọn được phần bánh bên trong. 

Trải qua rất nhiều công đoạn để làm ra được một chiếc bánh tượng trưng cho sự đùm bọc, yêu thương của các thành viên trong mỗi gia đình. Ngoài mua lá dong gói bánh chưng, nhiều người dân cũng dùng lá dong để gói bánh tẻ hoặc bánh gio trong dịp Tết,  thường là loại lá dong thon, nhỏ hơn, khi gói vừa vặn, dễ gói và bánh đẹp.

Cùng với lá dong, chọn lạt gói bánh chưng cũng phải lưu ý loại ống giang (lứa) không già hoặc non quá, đảm bảo độ dẻo, dai và độ dày, mỏng, vừa đẹp về hình thức, vừa dễ gói, tránh để rách lá khi gói bánh...

Trải qua ngàn năm Bắc thuộc và thời kỳ đô hộ của thực dân phương Tây, phong tục gói bánh chưng dâng cúng tổ tiên ngày Tết vẫn không hề mai một trong tâm thức mỗi người dân đất Việt.