Nghề “ngõa” làng Viềng

Đình làng Vĩnh Kiều, nơi thờ tổ sư nghề “ngõa” của làng.

Theo cuốn “Làng nghề truyền thống tỉnh Bắc Ninh” thì nghề “ngõa”làng Viềng có từ lâu không ai nhớ hoặc nhắc có từ khi nào, chỉ biết rằng từ xa xưa, cả làng đều làm thợ “ngõa”, cùng với nghề nông thì nghề “ngõa”trở thành nghề chính của người dân làng Viềng. Từxưa, người dân nơi đây vẫn truyền tụng câu ca: “mộc Chóa, ngõa Viềng”.

Những người thợ “ngõa”làng Viềng đều được tập hợp thành những phường thợ với quy lệ khá chặt chẽ. Thường thì đến tuổi 15 (chỉ có nam) là vào phường. Khi mới vào phường là phó nhỏ, đi làm phải mang vác, phục vụ phó cả. Dần dần trong quá trình vừa học, vừa làm việc vừa được kèm cặp từ phó nhỏ được lên phó hai, rồi phó cả. Những người phó cả khi nhận được việc làm, công trình đều phải đóng tiền để dùng vào việc chi phí chung của phường.

Hằng năm, cứ đến ngày 7 giáng Giêng âm lịch, những người thợ “ngõa”làng Viềng vẫn duy trì mỹ tục, họp mặt tại đình, sắm sửa lễ vật làm lễ thánh, lễ tổ sư, rồi bàn định những công việc chung của phường thợ.

Có thể nói, người thợ “ngõa”làng Viềng từ xưa đã nổi tiếng tài khéo léo trong việc xây dựng, cải đắp. Thời phong kiến, làng Viềng được miễn phu phen sưu dịch vì hàng năm đều phải đưa thợ “ngõa”giỏi vào xây văn miếu, điện kính thiên ở kinh thành…

Với những công cụ rất đơn giản: ni vô, thước, dây, bay, dao các loại, những người thợ trong làng đã tham gia xây dựng, cải đắp nhiều công trình nhà cửa, đình, đền, chùa, lăng tẩm và sau này tham gia xây dựng cả các công trình về cầu cống, kè đập, nhà máy. Nhiều công trình nổi tiếng quy mô, cổ kính như: Đền Đô, cổng Đền Kiếp Bạc, Kinh thành Huế…mang đậm dấu ấn, bàn tay người thợ làng Vĩnh Kiều. Nhiều người thợ còn sang tận nước bạn Lào xây dựng các nhà máy lọc vàng cho tư bản Pháp.

Người thợ làng Viềng không những chăm chỉ, cần mẫn, liên kết chặt chẽ với nhau trong công việc mà còn nổi tiếng tài khéo léo trong việc cải đắp các hình rồng phượng, tứ linh, tứ quý, hóa lá, tượng pháp… khiến cho các công trình xây dựng càng tăng vẻ đồ sộ, bề thế, to đẹp và cổ kính.

Ngày nay, nghề “ngõa”làng Viềng không những được duy trì mà ngày càng phát triển mạnh mẽ. Với chính sách đổi mới toàn diện của Đảng, Nhà nước, người thợ trong làng có điều kiện phát huy hết tài năng của mình trong lao động, trong việc tổ chức các hiệp thợ để thi công các loại công trình dân dụng, kinh tế, văn hóa – xã hội…đóng góp lớn vào việc kiến thiết đất nước, xây dựng cuộc sống ấm lo, hạnh phúc cho mọi người, mọi nhà.

Vĩnh Kiều hiện có 3 khu phố: Vĩnh Kiều1,2,3 với gần 1.000 hộ, trong đó có khoảng 700thợnề cùng hàng chục công ty, HTX chuyên đảm nhận các công trình xây dựng khắp các vùng miền của Tổ quốc. Với sự quan tâm hỗ trợ của tỉnh, thị xã, chính quyền cơ sở cùng sự năng động, cần cù, sáng tạo của mỗi người thợ là cơ sở quan trọng để nghề thợ nề ở Vĩnh Kiều tiếp tục gìn giữ, phát triển sâu rộng, nâng cao đời sống của người dân và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế -xã hội của địa phương.